Kategoriazeszycie 2023-04, publikacja

TQM jako podstawa przemian projakościowych w szkolnictwie wyższym

T

dr hab. inż. Piotr GRUDOWSKI – prof. Politechniki Gdańskiej, Wydział Zarządzania i Ekonomii, Politechnika Gdańska, ul. G. Narutowicza 11/12, 80-293 Gdańsk, Polska; e-mail: piotr.grudowski@pg.edu.pl


Otrzymano 22.08.2023. Przyjęto 24.08.2023

Cel: Przedstawienie najważniejszych wniosków płynących z badań prowadzonych w różnych regionach świata oraz obserwacji własnych prezentujących wpływ koncepcji TQM na efekty zarządzania w instytucjach szkolnictwa wyższego.
Projekt badania/metodyka badawcza/koncepcja: Wykorzystano studium literatury wg zaleceń metodycznych J. Creswella. Wnioski płynące z rozważań oparto, przede wszystkim, na podejściu indukcyjnym.
Wyniki/wnioski: Przedstawiono czynniki wspierające wprowadzanie TQM w szkołach wyższych. Wskazano także typowe problemy spotykane w związku z wprowadzaniem TQM oraz koncepcji pokrewnych w uczelniach. Określono warunki skutecznej integracji inicjatyw projakościowych w uczelniach z koncepcją Jakości 4.0 i Społeczeństwa 5.0.
Ograniczenia: Wybrano jedynie najważniejsze – zdaniem autora – czynniki wspierające i problemy dotyczące aplikacji TQM w szkołach wyższych. Wnioski ograniczają się do wyników badań dostępnych w ramach studium literatury światowej i doświadczeń własnych autora.
Zastosowanie praktyczne: Wskazane wnioski z badań oraz praktycznych doświadczeń mogą być uwzględnione przez personel uczelni odpowiedzialny za doskonalenie procesów w ramach konkretnych projektów.
Oryginalność/wartość poznawcza: Artykuł pełni rolę porządkującą, jeśli chodzi o teorię i praktykę dotyczące roli koncepcji TQM w doskonaleniu systemów zarządzania szkół wyższych, wskazując czynniki, które powinny być przedmiotem dociekań w tym zakresie.

Słowa kluczowe

kompleksowe zarządzanie jakością (TQM), szkolnictwo wyższe

Aspekty zrównoważonego rozwoju w oznakowaniu produktów spożywczych

A

dr Mariusz CHMIELEWSKI – Uniwersytet Gdański, Wydział Zarządzania, Katedra Strategicznego Rozwoju, Zakład Zrównoważonego Rozwoju i Nauk o Jakości, 81-824 Sopot, ul. Armii Krajowej 101, Polska; e-mail: mariusz.chmielewski@ug.edu.pl
dr inż. Ewa MALINOWSKA – Uniwersytet Gdański, Wydział Zarządzania, Katedra Strategicznego Rozwoju, Zakład Zrównoważonego Rozwoju i Nauk o Jakości, 81-824 Sopot, ul. Armii Krajowej 101, Polska; e-mail: ewa.malinowska@ug.edu.pl
dr Renata PŁOSKA – Uniwersytet Gdański, Wydział Zarządzania, Katedra Strategicznego Rozwoju, Zakład Zrównoważonego Rozwoju i Nauk o Jakości, 81-824 Sopot, ul. Armii Krajowej 101, Polska; e-mail: renata.ploska@ug.edu.pl
dr Małgorzata SZYMAŃSKA-BRAŁKOWSKA – Uniwersytet Gdański, Wydział Zarządzania, Katedra Strategicznego Rozwoju, Zakład Zrównoważonego Rozwoju i Nauk o Jakości, 81-824 Sopot, ul. Armii Krajowej 101, Polska; e-mail: m.bralkowska@ug.edu.pl

Otrzymano 3.07.2023. Przyjęto 31.07.2023

Streszczenie

Cel: Celem głównym artykułu była próba określenia, w jakim zakresie dostawcy wybranych grup produktów spożywczych, dostępnych w sieciach handlowych Biedronka i Lidl, wykorzystują nieobligatoryjne etykiety związane ze zrównoważonym rozwojem. Celem dodatkowym była próba ustalenia, czy dobór tego rodzaju oznakowania jest różny w przypadku różnych grup produktów spożywczych.
Projekt badania/metodyka badawcza/koncepcja: Badanie polegało na analizie oznakowania dotyczącego zrównoważonego rozwoju na opakowaniach wybranych produktów spożywczych, dostępnych w wybranych placówkach sieci handlowych Lidl i Biedronka, zlokalizowanych w Trójmieście. Przeprowadzone badanie miało charakter jakościowy, wykorzystano w nim metodę obserwacji nieuczestniczącej, ukrytej, metodę analizy komparatywnej, a także metodę syntezy i wnioskowania logicznego. Badanie ma charakter pilotażowy i będzie podstawą do dalszych badań uszczegóławiających.
Wyniki/wnioski: Oferenci produktów spożywczych z poddanych badaniu kategorii w niewystarczającym zakresie wykorzystują oznakowanie z zakresu zrównoważonego rozwoju. W przypadku etykiet związanych z ekologią dominują te odnoszące się do możliwości recyklingu opakowań, zidentyfikowano też relatywnie dużo oznaczeń dotyczących aspektów jakościowych i miejsca pochodzenia produktów, natomiast na badanych opakowaniach prawie nie występują etykiety społeczne. Zaobserwowano dużą różnorodność nieobligatoryjnych oznaczeń na opakowaniach, co przyczyniło się do swobodnej ich klasyfikacji, która jest jedynie propozycją autorów. Marki własne badanych sieci handlowych przodują w wyraźnym informowaniu klienta o pochodzeniu produktu, sposobie segregacji zużytych opakowań i gwarantowanej, przez własne standardy, jakości. Największa różnorodność oznaczeń charakteryzowała opakowania produktów mleczarskich.
Ograniczenia: Do badania wybrano jedynie cztery grupy produktów spożywczych, w ich ramach natomiast – wybrane kategorie produktów. W ramach tych grup dokonano obserwacji opakowań produktów, które w trakcie badań (28-29 czerwca 2023 roku) były dostępne w miejscach obserwacji. Badanie przeprowadzone zostało w placówkach należących do dwóch najpopularniejszych w Polsce dyskontów spożywczych, zlokalizowanych w Trójmieście.
Zastosowanie praktyczne: Wyniki badania mogą stanowić punkt wyjścia do głębszej oceny stopnia wykorzystania etykietowania zrównoważonego w procesie komunikacji między producentami i dystrybutorami produktów spożywczych a konsumentami. Wykorzystując wyniki badań, dostawcy mogą zaplanować swoje przyszłe działania, których celem byłoby lepsze zrozumienie przez klientów działalności związanej ze zrównoważonym rozwojem.
Oryginalność/wartość poznawcza: Wyniki badań, zaprezentowane w opracowaniu, pozwalają na wstępne określenie zakresu wykorzystania oznakowania związanego ze zrównoważonym rozwojem na opakowaniach wybranych produktów spożywczych, dostępnych w dwóch dyskontowych sieciach handlowych.

Słowa kluczowe

oznakowanie produktu, etykiety ekologiczne, etykiety społeczne, etykiety jakościowe, etykiety zrównoważone, produkty spożywcze, zrównoważony rozwój

Od klasyki do jakości 4.0 i 5.0 – uwarunkowania i konsekwencje

O

prof. dr hab. Elżbieta SKRZYPEK – Wydział Ekonomiczny UMCS Lublin, Katedra Kapitału Intelektualnego i Jakości, Pl. M. Curie-Skłodowskiej 5, 20-031 Lublin, Polska; e-mail: elzbieta.skrzypek@poczta.umsc.lublin.pl
dr hab. Adam SKRZYPEK – Katedra Zarządzania Przedsiębiorstwem, Instytut Dziennikarstwa i Zarządzania, Wydział Nauk Społecznych, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II, Al. Racławickie 14, 20-950 Lublin, Polska; e-mail: adam.skrzypek@kul.pl

Otrzymano 27.07.2023. Przyjęto 7.08.2023

Streszczenie

Cel: W warunkach czwartej rewolucji przemysłowej zachodzi wiele zmian, z którymi muszą zmierzyć się organizacje. Powstaje konieczność przystosowania się do funkcjonowania w nowych warunkach przy jednoczesnym akceptowaniu rozwiązań, które sprawdzone zostały w praktycznej działalności. W warunkach przemysłu 4.0 zmiany dotykają także rozwiązań w sferze jakości. Celem artykułu jest pokazanie uwarunkowań powstania jakości 4.0, jej rozumienia i konsekwencji. Ponadto przedstawienie wpływu przemysłu 4.0 na doskonalenie jakości 4.0. Problemy te pokazane zostały w odniesieniu do opublikowanych wyników badań wybranych autorów oraz badań własnych. Ważnym celem jest także odniesienie się do społeczeństwa 5.0 i jakości 5.0.
Projekt badania/metodyka badawcza/koncepcja: W artykule dokonano przeglądu prac poświęconych problematyce jakości 4.0, przedstawiono wybrane wyniki badań oraz wyniki badań własnych uzyskane na podstawie autorskiej ankiety skierowanej do 300 polskich przedsiębiorstw posiadających wdrożony SZJ.
Wyniki/wnioski: Uzyskane wyniki, wsparte badaniami literaturowymi i ankietowymi, wskazują na rozwój pojęcia jakość 4.0, trudności w jej postrzeganiu i wdrażaniu zarządzania jakością 4.0. Oznacza to konieczność doskonalenia kompetencji, większego nacisku na szkolenia i zmiany świadomości projakościowej.
Ponadto konieczne są dalsze badania naukowe i wdrożenia praktycznych rozwiązań służących doskonaleniu zarządzania jakością 4.0 i 5.0. Niezbędna jest kontynuacja konferencji naukowych umożliwiających wymianę wiedzy między nauką i praktyką.
Ograniczenia: Badaniami objęto 300 przedsiębiorstw zorientowanych projakościowo w Polsce, jednak wiele z nich nie wzięło udziału w badaniach lub udzieliło niekompletnych informacji. Istnieje zatem potrzeba kontynuowania badań i rozszerzenia ich także na firmy nieposiadające wdrożonego SZJ.
Zastosowanie praktyczne: Przedstawione wyniki wskazują na kierunki badań, które powinny być podjęte, by wyjaśniać, zachęcać i wskazywać sposoby wdrażania rozwiązań, jakie niesie ze sobą rewolucja 4.0, oraz pokazywać sposoby przezwyciężania pojawiających się problemów. Konieczna jest w tym względzie wymiana wiedzy i doświadczeń pomiędzy nauką i praktyką.
Oryginalność/wartość poznawcza: Wskazano na możliwe podejścia do jakości 4.0, uzasadniono potrzebę wzajemnego oddziaływania przemysłu 4.0 i jakości 4.0, wskazano na możliwości, jakie posiada przemysł 4.0 w procesie doskonalenia zarzadzania jakością 4.0, przedstawiono przesłanki przemawiające za rozwojem jakości 5.0 w warunkach społeczeństwa 5.0.

Słowa kluczowe

jakość 4.0, jakość 5.0, przemysł 4.0, społeczeństwo 4.0 i 5.0