prof. dr hab. Tadeusz BORYS – Uniwersytet Zielonogórski, Katedra Zarządzania Środowiskiem i Gospodarką Publiczną, Instytut Nauk o Zarządzaniu i Jakości, ul. Licealna 9, 65-417 Zielona Góra, Polska; e-mail: t.borys@wez.uz.zgora.pl
dr hab. Piotr ROGALA – Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu, Filia w Jeleniej Górze, Katedra Zarządzania Jakością i Środowiskiem, ul. Nowowiejska 3, 58-500 Jelenia Góra, Polska
dr hab. Sławomir WAWAK – Uniwersytet Ekonomiczny w Krakowie, Kolegium Nauk o Zarządzaniu i Jakości, ul. Rakowicka 27, 30-510 Kraków, Polska
Otrzymano 16.01.2024. Przyjęto 30.01.2024
Abstrakt
Cel: Celem artykułu jest analiza różnych, spotykanych w literaturze, podejść do ewolucji zarządzania jakością i zaproponowanie autorskiego pogłębionego podejścia do tej problematyki. Uwaga autorów koncentruje się na różnicach między poszczególnymi generacjami zarządzania, ze szczególnym uwzględnieniem roli, jaką odgrywa w tej ewolucji TQM. Asumptem do zainteresowania się tym problemem było pojawienie się w literaturze naukowej koncepcji jakości 4.0 oraz jakości 5.0, choć do tej pory w publikacjach naukowych nie numerowano wcześniejszych etapów rozwoju zarządzania jakością.
Projekt badania/metodyka badawcza/koncepcja: Analiza opierała się na przeglądzie literatury i dostępnych raportów z zakresu aktualnego stanu wiedzy w obszarze zarządzania jakością. Szczególną uwagę zwrócono na publikacje na temat jakości 4.0 i 5.0 zawarte w naukowych bazach danych.
Wyniki/wnioski: Autorzy zidentyfikowali atrybuty przypisane każdej z generacji zarządzania jakością. Określono miejsce koncepcji TQM w ewolucji zarządzania jakością oraz jakości 4.0, rozpoznanej jako nowa generacja TQM, istotnie rozbudowana poprzez digitalizację danych. Zidentyfikowano też wyzwania stawiane przed kształtującą się dopiero generacją zarządzania jakością określaną jako Jakość 5.0 – Sustainable Quality.
Oryginalność/wartość poznawcza: Praca przyczynia się do lepszego zrozumienia ewolucji zarządzania jakością, szczególnie w kontekście problemów związanych z numerowaniem generacji oraz roli TQM w tej ewolucji. Analiza atrybutów poszczególnych generacji oraz ich wpływu na jakość życia wnosi nowe spojrzenie w tym obszarze nauk o zarządzaniu i jakości. Oryginalność polega również na szerokim podejściu do TQM jako filozofii projakościowego zarządzania, co umożliwiło traktowanie jakości 4.0 i 5.0 jako rozbudowy holistycznego podejścia do jakości charakterystycznego dla TQM, którego umownym „punktem startowym” jest jakość 3.0. Oznacza to odejście od tak często spotykanego wąskiego traktowania TQM jako konkretnej metody zarządzania, która powinna już odejść do „lamusa” historii zarządzania jakością.
Słowa kluczowe
zarządzanie jakością, ewolucja, TQM, jakość 4.0, jakość 5.0